De druk op de geestelijke gezondheidszorg neemt toe. Niet alleen doordat steeds meer mensen een beroep doen op de ggz, maar ook omdat het ziekteverzuim onder zorgprofessionals toeneemt. Steeds vaker zijn stress en burn-outs daarvan de oorzaak. GGz Centraal gaat dit ziekteverzuim te lijf met een zelfontwikkelde app waarmee werknemers inzicht krijgen in stress op de werkvloer en thuis.

Yvette Roke – psychiater bij GGz Centraal – ontwikkelde eerder al samen met haar SAM-team de succesvolle stress-signaleringsapp (SAM) voor mensen met een autismespectrumstoornis (ASS). Inmiddels heeft zij met haar team een nieuwe applicatie ontwikkeld; mét en vóór zorgprofessionals: STAPP@Work. Een toepassing waarmee je een paar keer per dag even stilstaat bij wat je doet en hoe je je daarbij voelt om inzicht te krijgen in je patronen van stress. Door een dag- en weekoverzicht kun je gemakkelijk zien waar de problemen zich bevinden en andere keuzes maken. Wij gaan dit ziekteverzuim te lijf met een zelfontwikkelde app waarmee werknemers inzicht krijgen in stress op de werkvloer en thuis.

Stress-signaleringsapplicatie

STAPP@Work is een stress-signaleringsapplicatie die door 15 werknemers binnen GGz Centraal is ontworpen en door 60 andere werknemers wetenschappelijk is gevalideerd. De app maakt dagelijkse en wekelijkse stresspatronen zichtbaar en helpt stress te verminderen. Iedereen kan de applicatie gebruiken: van personen die geen stress ervaren tot mensen die tegen een burn-out aan zitten of een burn-out hebben. Hij kan dus preventief ingezet worden om de veerkracht en mentale weerbaarheid te verbeteren, maar ook als hulpmiddel in trajecten van ziekte, uitval en re-integratie binnen en buiten de ggz.

Toename psychisch verzuim

In alle branches is een enorme toename te zien van het psychisch verzuim. Die bedraagt nu al 40% van het totale ziekteverzuim. Volgens onderzoeksorganisatie TNO ervaart 1 op de 6 werknemers klachten van een burn-out of heeft een burn-out. Die getallen zijn nooit eerder zo hoog geweest.
De toenemende werkdruk was aanleiding voor ons om te bedenken hoe wij onze werknemers het beste konden helpen. Daarnaast zorgde het succes van de eerdergenoemde SAM-app ervoor dat zorgprofessionals zelf ook behoefte kregen aan een stress-signaleringsapplicatie. Dit was de reden en het moment om te starten met de bouw van STAPP@Work. Niet alleen met als doel om stress te verminderen, maar net zo goed om het werkgeluk te verhogen. Twee zaken die niet zonder elkaar kunnen.

Inzicht in stresspatronen

In tegenstelling tot soortgelijke apps meet STAPP@Work niet enkel acute stress, maar maakt het onderliggende stresspatronen zichtbaar.
Op door jou gekozen momenten stelt de app 2, 3 of 4 keer per dag vragen over je activiteiten, situaties en bezigheden. De toepassing vraagt hoe het ging op deze momenten en stelt je nog 7 gevalideerde vragen over stress. Daarmee meet het je stressniveau ten opzichte van je eigen normaal. Afhankelijk van de hoeveelheid stress (geen, beetje, matig, ernstig) ontvang je persoonlijke tips om de spanning (thuis of op het werk) te verminderen. De metingen worden weergegeven in een dag- en weekoverzicht. “Zo worden de patronen zichtbaar en leer je stress te verhelpen en in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen,” legt Yvette uit. Goede beveiliging van de data, gebruikersparticipatie en personalisatie speelden daarbij een belangrijke rol. Alle data zijn strikt vertrouwelijk en worden nooit met anderen gedeeld.

Preventief hulpmiddel voor werknemers

Zelf willen wij de app vooral als preventief hulpmiddel inzetten voor onze 3500 werknemers. Yvette: “We vinden het belangrijk iedereen zo goed mogelijk te faciliteren en stellen de app beschikbaar op alle werktelefoons. Dat maakt het ‘normaal’ om de app op je telefoon te hebben. Hoeveel en welke mensen de applicatie uiteindelijk gebruiken kunnen we niet zien, omdat dit vertrouwelijk is en de werkgever geen toegang heeft tot de data.”
En dat is ook de kracht van de interventie: de werknemer heeft de regie en bepaalt zelf of de opgedane inzichten gedeeld worden met bedrijfsartsen, psychologen of vrienden. Of dat hij er zelfstandig mee aan de slag gaat. Yvette: “Je mag en kan het gebruiken, maar het hoeft niet. In mijn ideale wereld probeert iedereen het minstens een week of twee.”

Onderzoek en resultaten STAPP@Work

Voor het onderbouwend onderzoek naar de werking van de app, is een single-case experimental design (SCED) gebruikt. 60 werknemers van GGz Centraal hebben 6 maanden lang 1 week per maand de app gebruikt. Door 1 maand vooraf, tijdens en 1 maand na het gebruik van de applicatie de mensen te bevragen zijn er genoeg data verzameld om tot de juiste conclusies te komen. De uitkomsten daarvan zijn nog niet binnen, maar gezien de eerste positieve gebruikerservaringen heeft Yvette er hoge verwachtingen van.

App-gebruikers aan het woord:
“Doordat ik 3 keer per dag even nadenk over wat ik doe op een dag en invul hoe dat gaat ben ik veel bewuster bezig met mijn eigen stress. Ik zie dat vooral het leven met kleine kinderen thuis de nodige stress oplevert, maar door de werkdag rustig te beginnen en goed de overgang te maken in de avond win ik veel. Mijn energie is beter verdeeld waardoor ik op het werk niet meer ‘in het rood’ kom.”

“Mensen kunnen heel veel hebben aan de app. Even stilstaan bij het moment, even bedenken wat er nu niet goed gaat en even ademhalen om weer rustig te worden, te ordenen en met positieve energie weer verder gaan.”

“De tips in STAPP@Work helpen me om wél even naar buiten te gaan, of even met een collega te praten. Doordat ik dat nu wel doe en niet maar doorga merk ik dat ik me een stuk beter voel.”

Die hoge verwachtingen worden ondersteund door de resultaten van de eerder ontwikkelde SAM-app. Die liet namelijk zien dat gebruik van die app zorgt voor een duidelijke afname van stress en een betere mate van omgaan met stress. Ook blijkt de zelfredzaamheid verbeterd en waardeert die groep de kwaliteit van leven én lichamelijke gezondheid beter.

Afname ziekteverzuim

Hoewel het dus nog wachten is op de onderzoeksresultaten, geeft de applicatie wel een goed beeld van hoe je (afname van) ziekteverzuim kunt meten.
“In de verrichte studie hebben we vragen van de burn-out scale afgenomen en zelf aan mensen gevraagd hoe vaak zij in de tussentijd ziek waren. Niet om het ziekteverzuim van mensen specifiek te meten, want dat mag niet vanwege de privacywetgeving en de scheiding van werkgever en werknemer.  Wel om uiteindelijk ziekteverzuimcijfers van meerdere jaren met elkaar te kunnen vergelijken. We verwachten dat dit vanaf 2023 heel goed mogelijk is wanneer de app op alle werktelefoons beschikbaar is,” vertelt Yvette.

Een gezamenlijke verantwoordelijkheid

Hoewel het vaak gaat over ‘de wachtlijsten ggz’ is het niet alleen de verantwoordelijkheid van de sector zelf om deze weg te werken. Het is een gezamenlijke opdracht om als maatschappij te voorkomen dat steeds meer mensen terechtkomen op deze wachtlijsten en om ervoor te zorgen dat de algehele mentale gezondheid verbetert.
Gelukkig zijn er steeds meer organisaties, werkgevers, branches en landen die dat inzien; de interesse in de stress-signaleringsapplicatie is groot. Yvette: “Het is onze missie om (werk)stress te verminderen en (werk)geluk te verhogen. STAPP@Work is dé applicatie die daaraan een belangrijke bijdrage kan leveren.”

Wilt u meer informatie ontvangen over de app of heeft u andere vragen? Stuur dan een e-mail aan Yvette Roke.

Interview: Pauline Ploeg
Met toestemming overgenomen van de Nederlandse GGZ