Verpleegkundig Specialist, Kirsten Nederveen en Sandra Stormbroek, Teamleider van het IHT-team vertellen over de succesvolle alternatieve behandelvorm voor een opname in de praktijk: IHT, intensive home treatment, biedt directe multidisciplinaire crisisbehandeling, intensieve en acute zorg bij patiënten thuis.

Kirsten: “Intensive Home Treatment is een vorm van zorg die over is komen waaien vanuit Groot-Brittannië, afgeleid van het zorgmodel Crisis resolution and home treatment (CRHT). Deze vorm van zorg werkt met name opnamevoorkomend of -verkortend. We proberen IHT zoveel mogelijk in te zetten, we zijn zeven dagen per week, 24 uur per dag bereikbaar. Tussen ’s morgens half negen en ’s avonds tien uur zijn er verpleegkundigen aanwezig die huisbezoeken kunnen afleggen. De duur van deze vorm van zorg is ongeveer 6 weken. Ik werk nu bijna twee jaar bij IHT. Eerst in opleiding en daarna als gediplomeerd behandelaar samen in een team met andere behandelaren, een psychiater en verpleegkundigen. Ik denk dat we wel mogen zeggen dat Sandra en ik vanaf vorig jaar januari kartrekker zijn geweest in het opbouwen en uitbouwen van het IHT-team.

Als iemand binnen IHT in zorg komt, zien we die persoon in eerste instantie dagelijks en dat proberen we met de week steeds meer af te schalen. In die periode zetten we behandelingen in die gericht zijn op het herstel van de crisis, het aanleren van vaardigheden om crisissituaties te kunnen hanteren, hulp vragen en mensen naar vervolgzorg toe leiden. We hebben nu binnen onze regio versnelde afspraken voor de vervolgzorg.”

Bereidheid tot medewerking
Sandra: “Alles kan onder IHT vallen, behalve als er sprake is van een primaire verslavingsproblematiek. Ook is IHT geen geschikte behandelvorm als men geen thuissituatie heeft. Als mensen dakloos zijn, weten we uit ervaring dat we hier beter niet aan kunnen beginnen. Mensen moeten daarnaast echt een bepaalde mate van bereidheid tot medewerking hebben. Onze motivering voor IHT is dat als onze vorm van zorg niet voldoende is of niet mogelijk is en we de behandeling thuis niet kunnen inzetten er dan alsnog een opname volgt. We zitten soms wel erg tegen bemoeizorg aan, maar als iemand na een week proberen niet in contact wil komen, houdt het op en is het wachten tot de gevaarscriteria voldoende zijn voor een dwangopname.

We zijn nu in totaal al bijna 2,5 jaar bezig, maar pas sinds vorig jaar januari hebben we een grote uitbreidingsslag gemaakt. Ik vind dat we grote successen hebben geboekt bij mensen waarvan je in eerste instantie dacht ‘Ai, kantje boord’, maar toch thuis konden blijven. Kirsten: “Ik denk dat zeker 50% tot 75% van de mensen die we nu behandelen, voorheen opgenomen werden. Ik heb jarenlang in de kliniek gewerkt, evenals Sandra. Deze ervaring is enorm bruikbaar binnen IHT. Werken in IHT is werken bij de mensen thuis. Vaak merken we dat het probleem mede te maken heeft met de thuissituatie en dat deze omgeving betrokken moet worden bij de oplossing van het probleem.

Sandra: “Over het algemeen horen we positieve geluiden over hoe de naasten van patiënten deze zorg ervaren, maar het is natuurlijk wel een behoorlijke belasting voor hen. Het is überhaupt al vervelend om iedere dag mensen in je huis binnen te laten. Anderzijds vindt men het fijn dat hun partner of kind gewoon thuis kan blijven en zij ook onderdeel kunnen zijn van de behandeling. Als een familielid wordt opgenomen in de kliniek, kun je alleen langskomen op bezoekuren en in deze situatie ben je heel nauw betrokken bij de zorg van je partner of je kind. Mensen die wel weerstand voelen, hebben dit vooral omdat ze net als in het verleden een opname verwachten. Wij zien hoevéél patiënten in hun eigen thuissituatie kunnen bereiken, wij weten wat onze vorm van zorg kan bieden en dat het vaak afdoende zorg kan leveren om een opname te voorkomen. Collega’s die niet met IHT werken, zijn sneller geneigd om over te gaan tot een opname.

We kunnen dit!
Kirsten: “Iedere keer merken we dat we toch iets meer aankunnen. Ieder ‘succes’ geeft vertrouwen voor nieuwe casussen. Bij een van mijn eerste patiënten, een vrouw met een ernstige depressie, had ik sterk het idee dat ze het thuis niet gingen redden en echt opgenomen moest worden in de kliniek. We zaten bij haar op de bank en ze wilde en kon helemaal niets. Ik vroeg of ik haar omhoog kon helpen, maar dat wilde ze echt niet. In de kliniek zouden we haar uit haar bed geholpen hebben, maar dat doe je niet zo snel als iemand in zijn eigen huis zit.

Er moet in de thuissituatie sprake zijn van samenwerking om tot behandeling te komen. We besloten uiteindelijk te vertrekken en vertelden haar dat we er weer zouden zijn in de middag voor een wandeling. Mijn collega zette een glas water klaar en zei dat ze zich moest aankleden. Een poosje later stond mijn collega weer voor de deur en was de vrouw wel bereid om een rondje te lopen. Dit hebben we vervolgens twee keer per dag herhaald voor een bepaalde periode in combinatie met medicatie. Ze herstelde snel en na drie weken was er voldoende herstel om de zorg af te schalen. Na zes weken was haar depressie in vroege remissie. We hebben veel meer controle over de situatie dan we eigenlijk denken. Ik denk steeds vaker; ‘we kunnen dit’.”

Sandra: “Mijn belangrijkste taak is dat het team niet overwerkt raakt. Het enthousiasme is heel groot bij iedereen, maar ik merk dat er erg veel van hen gevraagd wordt. Ik ben ervan overtuigd dat je geen wachtlijst kunt hebben bij acute zorg. Acuut is acuut. Soms moet je alleen wel een beetje schipperen hoe je alle patiënten precies gaat helpen. We begonnen in eerste instantie met een à twee verpleegkundigen en nu hebben we drie diensten overdag en één in de avond. We kunnen nu veel meer zorg inzetten en op verschillende tijden langskomen. Dat betekent dat we in tegenstelling tot eerder, wel kunnen monitoren of iemand zijn medicatie neemt en om die reden hebben we tegenwoordig ook meer medicatie in ons beheer. Dit maakt ook dat we weer een ziekere categorie mensen kunnen behandelen.”

Klinische opname versus IHT
Kirsten: “Ik vind echt dat we een prachtige vorm van zorg hebben, ik kan niet anders dan enthousiast zijn. Van mij mag het nog verder uitgebouwd worden. Ik kijk uit naar de nieuwe wet verplichte ggz (Wvggz), want daarmee krijgen we op ambulant gebied ook meer mogelijkheden in de dwang. Hopelijk kunnen we zo nog meer mensen thuis bedienen. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat we nog meer mensen onder dwang in zorg hebben, maar als mensen dan toch dwangzorg nodig hebben, kunnen we ze misschien wel thuis de benodigde zorg bieden. Men denkt soms dat een opname een middel voor genezing is, maar de vraag is of dit nodig is. Zoals eerder benoemd is het ook belangrijk om de omgeving van de mensen te betrekken bij het herstel. Wat is de reden dat het minder goed gaat en wat moet er aan de situatie veranderen om te herstellen of dit een volgende keer te voorkomen. Daarbij kan een opname ook als traumatisch ervaren worden.

Ik heb een literatuurstudie gedaan over welke elementen van IHT, IHT tot een succes maken. Dat onderzoek was ingegeven door onze teamleider Karin Griep, hoofd van 24-uurs acuut, die IHT destijds wilde inzetten maar daarvoor niet de middelen had. Vanuit dat literatuuronderzoek kwam naar voren dat er geen afzonderlijk element van IHT uitsprong, maar de successen vooral te vinden zijn in het sneller opschalen van zorg, 24 uur per dag beschikbaar en bereikbaar zijn, intensief zorg kunnen bieden, nauwe contacten met naasten opbouwen en onderhouden en het goede functioneren in een multidisciplinair team (verschillende facetten van zorg). We hebben IHT langzamerhand uit kunnen bouwen, in zijn verschillende facetten, en werken nu volgens de gedachtegangen die in het handboek zijn beschreven. De poortwachtersfunctie wordt beschreven als onderdeel van IHT, maar dat ligt hier nog echt bij de crisisdienst. Uit mijn ervaring werkt dat harstikke goed omdat we zo’n ongelofelijke nauwe samenwerking met elkaar hebben.”

Tweede prijs
Op maandag 12 november 2018 heeft IHT de gedeelde tweede prijs gehaald bij de Verpleegkunstprijs. Deze prijs is ingesteld door de Verpleegkundige AdviesRaad van GGz Centraal en wordt jaarlijks uitgereikt. Een mooie opsteker voor deze vorm van behandeling!