Een 3D geprojecteerde ‘hulpverlener’ zit bij mij aan tafel. Ze start het gesprek met hoe ik me voel en noteert alle klachten die ik vertel, hoe lang ze bestaan, wat de invloed is op mijn dagelijks functioneren en wat ik eraan gedaan heb.
Ze spreekt zakelijk maar voelt betrokken. Vooral toen ‘ze’ zei: ‘Ik merk dat u wat geëmotioneerd raakt, wilt u verder gaan of het gesprek even onderbreken?’ Na korte tijd merk ik eigenlijk geen groot verschil tussen een mens en deze 3D voorgeprogrammeerde ‘hulpverlener’. Ik vind het zelfs wel plezierig.
Zal dit werkelijkheid zijn als de technologische singulariteit (kunstmatige intelligentie die op alle domeinen het niveau van de mens heeft) bereikt is? Is contact met een echt mens noodzakelijk voor diagnostiek en behandeling van psychiatrische klachten?
Dat kunstmatige intelligentie de wereld in hoog tempo zal veranderen is onvermijdelijk. Grote veranderingen zijn al zichtbaar door ‘beperkte kunstmatige intelligentie’. Dat is intelligentie die zich beperkt tot één deelgebied. Denk aan GPS-navigatie, statistiekprogramma’s, en op uw profiel toegesneden koopadviezen van internetwinkels. En wie van u screent regelmatig zijn gewicht, bloeddruk, slaappatroon en activiteit met slimme smartphone gestuurde weegschalen, bloeddrukmeters en apps? In de zeer nabije toekomst wordt veel routinewerk overgenomen door robots, in de financiële wereld is Blockchain (zoekt u maar op) een veelbesproken onderwerp.
de mogelijkheden zijn enorm
Ook in de psychiatrie dringt de kunstmatige intelligentie door. We hebben al jaren e-health en er zijn virtualrealitybrillen die het arbeidsintensieve exposure in vivo (onderdeel gedragstherapie) kan vervangen en zelfs al bij psychotische stoornissen wordt ingezet. Ook diagnostisch zijn de mogelijkheden enorm. In GGz Centraal zijn verschillende instrumentele meetinstrumenten uitgetest en ook ontwikkeld. Voor bewegingsstoornissen zijn er meetapparaten voor dyskinesie, bradykinesie en tremor. Er is een app voor cognitieve testen en er zijn verschillende draagbare devices die langdurig kunnen meten en daarmee het probleem dat veel metingen een momentopname zijn, ondervangen. We hebben een draagbare actiemeter die in het lifestyle-onderzoek bij patiënten in langdurige zorg continu de activiteit meet. En met de Experience Sampling Methode – waarbij dagenlang meerdere malen per dag een app een signaal geeft voor een korte vragenlijst – wordt onderzoek gedaan bij patiënten met autisme. Dit is een begin van een golf aan instrumenten die eraan komt.
nauwelijks te voorspellen
Wat zal er gebeuren na het bereiken van de singulariteit en wat als er kunstmatige superintelligente ontstaat die duizenden malen slimmer is dan de intelligentste mens? Dat is nauwelijks te voorspellen, net zo min als in de jaren negentig de topdeskundigen de mogelijkheden van internet konden voorspellen. Besef dat u momenteel veel meer weet van internet dan elke topdeskundige in 1990. Datzelfde geldt voor de topdeskundigen van de kunstmatige intelligentie nu. Sommigen voorspellen enorme vooruitgang en anderen rampverhalen. Het lijkt waarschijnlijk dat in de komende decennia alle productieve en effectieve taken – en dat zijn er heel veel, bijv. administratie, planning, autorijden, reizen, vertalen etc. – worden overgenomen door robots en dat niet productieve en ineffectieve taken zoals creativiteit, kunst, menselijke relaties, wetenschap en innovatie door mensen gedaan wordt.
We staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk.
door prof. dr. Peter N. van Harten, psychiater, manager wetenschappelijk onderzoek en hoogleraar psychiatrie Maastricht University
reageren?
mail naar p.vanharten@ggzcentraal.nl