Joost (27) wilde na geruime tijd beschermd wonen graag een zelfstandige plek met begeleiding betrekken, samen met zijn vriendin Suzanne. Na een jaar zoeken, bleek dat geen makkelijke opgave. Sinds 2017 kan hij zichzelf een van de eerste ‘Proeftuin’-bewoners noemen aan de Eperweg te Nunspeet. En wat blijkt, het is een groot succes: inmiddels hoopt hij de volgende stap naar zelfstandigheid te kunnen zetten.
Doorstroming naar een andere woonomgeving was tot voor kort bijna niet mogelijk voor mensen die uit een beschermde woonvorm komen. “Op het moment dat een indicatie (een verwijzing voor behandeling) afloopt of wordt gestopt, hebben mensen vaak nog niet voldoende in huis om geheel zelfstandig te wonen.” vertelt ambulant woonbegeleider en coördinator van de Proeftuin, Karin van Marle. “Daarnaast hebben ze meestal geen geld om een woning te kopen of niet genoeg ‘punten’ om kans te maken op een sociale huurwoning. Huisvesting is voor deze groep mensen dus een groot probleem. Waarom niet een handje helpen? We bedachten in samenwerking met verschillende zorgpartijen als GGz Centraal, WZCO, Woonzorgnet, Iriszorg etc. dat we die doorstroom samen kunnen ondersteunen en stimuleren met onder andere subsidies van gemeenten.”
‘Gespikkeld wonen’
De Proeftuin is de eerste pilot die op deze manier is vormgegeven en blijkt erg goed te draaien. De gemiddelde zorgbehoefte is een stuk lager dan men had verwacht. Een ander uniek punt van de proeftuin is dat de bewoners die begeleiding krijgen daar geen indicatie meer voor hoeven te hebben. De financiering is gebaseerd op een lumpsum financiering vanuit een gemiddeld aantal uren begeleiding per week per bewoner. Dat geldt ook voor de dagbesteding die ook geen indicatie behoeft. Vroeger was deze locatie een zorgcomplex, vandaar de grote schuifdeuren voor rolstoelgebruikers. De ruimtes zijn omgebouwd tot appartementen met alles erop en eraan. Er zijn 37 appartementen met heel diverse bewoners. Zo vind je hier jonge mensen, moeders met kinderen, noem maar op. Sommige mensen hebben drie uur begeleiding in de week nodig, anderen maar een uur. Het unieke aan dit project is dat er sprake is van samenwerking op verschillende niveaus tussen verschillende zorgaanbieders, gemeente en investeerders sinds 2017. Betrokken partijen komen regelmatig samen en in de stuurgroep zijn ook teamleiders, makelaar en bewoners vertegenwoordigd.
De gemeente gaf aan dat ‘gespikkeld wonen’ een positief effect zou hebben op de bewoners. Dat houdt in dat 25% van de woningen regulier worden betrokken. De bedoeling daarvan is dat men als voorbeeldfunctie dient voor de andere bewoners met zorg. Mensen die in een beschermde woonvorm komen, hebben vaak een uitkering, of zijn er al jarenlang aan gewend om geen dagbesteding te hebben. Met gespikkeld wonen kunnen we laten zien dat deze manier van leven niet gebruikelijk is in de samenleving en nog belangrijker, we kunnen laten zien dat het anders kan als men dat wil.
Er is momenteel sprake van woningnood en we merkten steeds vaker dat er meer reguliere aanvragen binnen kwamen. We hebben daarom de afspraak gemaakt met de makelaar dat alle reguliere bewoning, ook langs mij komt om in te schatten of de nieuwe bewoners een goede aanvulling zijn op de huidige bewoners. Er wonen hier namelijk mensen die heel kwetsbaar zijn en geen negatieve invloeden kunnen gebruiken. Zo zijn er genoeg bewoners die een verleden hebben met alcohol of drugs. Wil men hier komen wonen, dan zullen hierover duidelijke afspraken worden gemaakt in de huurovereenkomst.
Gamen, gamen en nog eens gamen
Joost: “Helaas zijn hier in het verleden wel een aantal incidenten gebeurd. Zo was er een tijd geleden regelmatig politie in de buurt. Dat doet de reputatie van deze woonvorm geen goed en onterecht, want dit zijn enkele gevallen. Zulke dingen gaan helaas al snel een eigen leven leiden. Mensen laten zich vaak negatief uit over cliënten uit maatschappelijke opvang of beschermd wonen.” Karin: “Zo wordt iemand als Joost, die zijn leven aan het opbouwen is net als een hoop andere bewoners, ook over een kam geschoren met de mensen die er met de pet naar gooien.”
Joost woonde nog bij zijn ouders toen hij een gameverslaving ontwikkelde. Het ging steeds slechter met hem en hij zat 24/7 games te spelen op zijn slaapkamer. Op het moment dat hij tegen een depressie aanzat is Joost via de maatschappelijke opvang van het Evangelisch Begeleidingscentrum (EBC) in Elburg geholpen. Een korte tijd later is hij naar aanleiding van een indicatie overgegaan naar GGz Centraal ’t Harde. Joost: “Ik had dit echt nodig. Ik liep echt op mijn laatste benen. Het was fijn om van huis weg te zijn, even weg uit die kamer waar ik altijd maar als een kluizenaar zat te gamen. Het was ook beter voor mijn ouders, die zich geen raad meer wisten met mij. Ik ben anderhalf jaar opgenomen geweest bij EBC zorg en daarna nog een jaar bij GGz Centraal.”
Toen de behandeling bij GGz Centraal was afgerond zocht hij samen met zijn vriendin naar een woning. “Na een zoektocht van een jaar kwam de Proeftuin op ons pad. Ik zat nog bij GGz Centraal in ’t Harde en mijn vriendin zat bij EBC zorg in Elburg. Het project leek mij wel wat. Ik had steeds minder zin in al die groepsactiviteiten en gezamenlijke maaltijden en merkte dat ik behoefte had aan een plekje voor mezelf. Het samenwonen was in het begin wel even wennen, huishoudelijke taken in mijn routine opnemen ook, maar dat is allemaal gewoon nu.” Via een jobcoach vond hij zijn huidige baan bij Stella Nunspeet. Tegenwoordig werkt hij fulltime in het magazijn.
“Joost is een beetje mijn succesverhaal”
Karin: “Ik zeg altijd: Joost is een beetje mijn succesverhaal. Het gaat natuurlijk niet bij iedereen zo voortvarend. Als je nagenoeg geen dagbesteding hebt, is het moeilijk om alles over een andere boeg te gooien, samen te gaan wonen en jezelf flink te ontwikkelen. Bij veel mensen die hier wonen is er meer begeleiding nodig en bestaat er zelfs een kans dat men terug moet naar beschermd wonen. Bij sommige mensen merken we dat zelfstandig wonen een stap te ver is. In een beschermd wonen omgeving hebben ze meer controle, worden ze sneller ondersteund en hoeven ze niet alles zelf te doen. Het gevaar daarvan is dat cliënten minder zelfstandig worden. Zeker bij jonge mensen is dat niet goed. Er valt zoveel uit te halen, je moet ze juist stimuleren.”
De mensen die hier willen wonen moeten wel ingeschreven staan bij de woningbouwvereniging. Dit project is tijdelijk, en zal ongeveer 5 jaar duren. In 2022 wordt er geëvalueerd en dan zou het zomaar kunnen dat de eigenaar van het pand zegt: we gaan er nog een jaar of twee mee door, maar de bedoeling van die periode is doorstromen in de maatschappij. Ik twijfel er trouwens niet aan dat Joost en Suzanne voor die tijd al een andere mooie woning vinden.”